Aslında tuhaf bir icat olan jiroskop bir hayli de ilginç sırlar barındırıyor, Peki jiroskop nedir? Dünyanın düz olduğunu iddia eden araştırmacılar da bu ilginç aleti youtube ve sosyal medya üzerinden tuhaf abudik gubidik deneylerde kullanıyor.
Kısaca bu yüzyılın buluşunu anlatmak veya irdelemek gerekirse kendi dingili (yani ekseni) etrafında dönerken hareket eylemi oluşsa bile, dönüş çizgisinden ve istikametinden sapmadan dönüşünü devam ettiren tuhaf aletlere jiroskop yahut cayroskop deniyor.
Jiroskop Nedir?
Jiroskop, (Gyro, Gyroscope) yahut Cayroskop, Yalpalık, Cayro, yön ölçümü yada doğrulanmasında kullanılan, açısal balansın korunması prensibiyle çalışan alengirli bir alet. Jiroskopik eylemin özü esasen fizik kaidelerine ve açısal momentumun korunması unsuruna bağlıdır.
Neden böyle bir alet icat edilsin ki dediğinizi duyar gibiyim, haliyle beni neden ilgilendirsin ki diyenler de olacaktır. Fakat unutmayın dünyanın bir ucundan diğer ucuna gitmemizi sağlayan teyyarelerin üzerinde ileri teknolojik hangi tür sistem becerileri dahi olsa bu mekanik icat olmadan sizi sevdiklerinize kavuşturamıyor.
Jiroskop; birbirine girmiş eklemli üç halka ile, dingili en içteki halkaya eklemli döner bir tekerden oluşan bir alet.
Jiroskop, veya yalpalık, jayroskop, jayro, istikamet ölçer veya regülasyonunda kullanılan, açısal balansın korunması prensibiyle çalışan bir aygıttır. Jiroskopik eylemin temeli fizik kaidelerine ve merkezkaç prensibine dayalıdır. Esasen jiroskop, en yalın ve anlaşılır kafa yormayacak tabirle tekerlek yahut dönen bir silindir, rotor ve eksenden oluşmaktadır.
Jiroskop’un faydası nedir peki?
Açıkçası bu anlattıklarımızdan sonra Jiroskopsuz bir dünya düşünmek ne mümkün! Bu ufak şekli absürt aygıt ya da alet ne derseniz deyin olmazsa olmaz bir icat. Bir düz yönde dönmeye başlayan bir cismin o düz yönde dönmeyi sürdürmesinden dolayı denizcilik sektörü ve havacılık sektöründe vazgeçilmez seyir yardımcısıdır bu çılgın alet.
Jiroskop’un keşfedilişi yapılışı ve tarihi
Peki kimdir bu efsanevi icadı keşfeden ve bizi ufuk çizgilerinin ötesini görmemizi yolculuk etmemizi sağlayan şahsına münhasır kişilik? Son kez hatırlatalım ekseni etrafında dönüp rastgele bir şekilde hareket ettirilse dahi dönme ekseninin istikameti değişmeyen bu büyülü alet ilk olarak 1817’de J. Bohnenberger sayesinde bulunmuştur. Öte yandan 1852’de dünyanın ekseni etrafında döndüğünü ispatlamak gayesiyle gerçekleştirdiği deneyler esnasında J. Foucault tarafından Jiroskop adı verilmiştir. Bu jiroskop denilen bence büyülü alet nutasyon ve presesyon adı verilen çeşitli hareketlerde bulunur. Evet artık günlük hayatımızda, uçak ve gemilerde yön bulmak maksadıyla, hatta uzak diyarlardaki gezegenleri ve yıldızları izlememize yardımcı olan uzay teleskoplarında yörüngede kalabilmek için kesinlikle jiroskoplardan faydalandığımızı biliyoruz.