Telmih, herkesin bildiği bir sözü, bir olayı, hikaye ya da atasözünü dolaylı bir yoldan ifade etme şeklidir. Telmih aynı zamanda herkes tarafından tanınan ve bilinen ünlü bir kişiyi dolaylı bir şekilde anlatarak işaret etmeyi de konu alır. Telmih nedir, nasıl telmih yapılır, örnekleri nelerdir merak ediyorsanız yazımızın devamını inceleyebilirsiniz.
Telmih Sanatı Nedir?
Bir tür sanat çağrışımı olan telmih, bir olayı, kişi ya da sözü anımsatma işaret etme anlamına gelir. Telmih genellikle uzun bir şekilde değil kısa bir iki sözcük ile gerçekleştirilir. Amacı genellikle örneklendirme ya da temsil etmektir. Telmih ile anımsatılan olay, kişi ya da söz ile verilmek, anlatılmak istenen duygu arasında gizli bir benzetme yaratılır. Şiir dışı bilgilerden beslenen telmih sanatı, ne çok kapalı olmalıdır ne de fazla açık ve net olmalıdır.
Telmih Sanatının Özellikleri
- Bilinen bir şeyi imalı söyleme, açıkça söylememe anlamı taşıyan telmih sanatı kimi kaynaklarda andırma olarak adlandırılır.
- Telmih sanatına en çok Divan ve Halk edebiyatında başvurulur.
- Telmihte esas olan nokta bilinen bir olay ya da kişiden dolaylı bir şekilde bahsetmektir.
- Telmih sanatının konusunu genellikle ayet-i kerimeler, dini hikayeler, mesnevilerde yer alan asıl kahramanlar oluşturur.
- Telmih yapılmak isteniyorsa cümle uzatılmamalı, istenen şey bir iki sözcük ile anlatılmalıdır.
- Telmih sanatında en önemli şey ortak kültürdür.
- Telmih yaparken anlatılmak istenen olay ya da kişiler, metin veya şiir ile uyumlu olmak zorundadır.
- Hz. Süleyman’ın yüzüğü, Hz. Yusuf’un güzelliği, Hz. Nuh’un tufan olayı, Hz. Musa’nın Firavun ile mücadelesi telmih sanatının en çok kullanılan olayları arasındadır.
Telmih Örnekleri
1 . Örnek
Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmaya çoban çeşmesi
Bu şiirde Ferhat ile Şirin anımsatılmaktadır.
2. Örnek
İnsanız, en şerefli mahlukuz;
Deyip de pek fazla övünmemiz haksız!
Atamız elma çaldı cennetten;
Biz o hırsızların çocuklarıyız.
Bu şiirde Adem ile Havva’nın cennetten kovulması anımsatılmaktadır.
3. Örnek
Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid’i , Bedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idi.
Bu dizelerde Çanakkale’de düşman ile savaşan askerler Bedir Savaşı’ndaki Hz. Peygamberimizin askerlerine benzetilmektedir.