Oratoryo Nedir?
Sahne sanatları ve müzik ile ilgili olanların mutlaka aşina olduğu, kutsal nitelikte sayılan ve genellikle dinsel konuları içeren oratoryo nedir? Oratoryo solo sesler, koro ve çalgı için yazılmış, şiir niteliğindeki müziktir. Oratoryo sahnelerinde kostüm ya da bir sahne düzeni bulunmaz. Sahne herhangi bir oyun ögesi içermez. Tıpkı opera gibi barok dönemine özgü müzik eserleri ile günümüze gelen oratoryonun tarihi 16. yüzyıla dayanır. 16. yüzyılın ikinci yarısında İtalya ‘nın Roma kentinde ortaya çıkan oratoryo başlangıçta daha çok kilise etkinlikleri için kullanılmıştır. Hem tiyatro hem de müzik ile bağlantılı olan oratoryonun lirik, epik ve dramatik türleri bulunur.
Oratoryo genelde opera ile sıkça karıştırılan bir müzik türüdür. Ancak oratoryoda operada olduğu gibi kostüm ve sahne düzeni bulunmaz. Konusu çoğunlukla dinsel içeriklidir. Oratoryonun geçmişi Roma ’da bulunan Orantorium tarikatının müzikli ayinlerine dayanır. Bu ayinler genelde dua salonlarında yapılmakta, konuları ise ahlak ve din içerikli, müziği ilahi benzeri şarkılar ile hazırlanmaktadır. Zamanla dinsel içerikli oratoryoların yanında din dışı konulu oratoryolar da oluşturulmuş, Napoli okulunda birçok ünlü operacı özel oratoryolar yazarak, oratoryoyu ön plana çıkarmıştır. Haydn Die Jahreszeiten (Mevsimler), Noel Oratoryosu (kır kantatları dizisi), Händel ve Çileleri , İsa’nın ölümü, Die Schöpfung (Yaratılış, 1798), Christus am Olberge (İsa Zeytin Dağında) günümüze ulaşan en ölümsüz oratoryo örnekleri arasındadır.
Mozart, Beethoven , Cimarosa, Paisiello, Salieri, Paer ve Zingarelli, Johann Sebastian Bach , Persuis, Davesnes, Gossec, Edelmann, Rigel gibi birçok ünlü bestekar ve müzisyen yazdıkları oratoryo besteleri ile günümüz oratoryosuna büyük katkılar sağlamıştır. Türkiye ‘de de batı tekniği ile hazırlanan oratoryolar mevcuttur. Ahmet Adnan Saygun ‘un Yunus Emre’nin şiirlerinden ilham alarak hazırladığı Yunus Emre Oratoryosu (1946) ve Nevit Kodallı ‘nın Cahit Külebi’nin bir şiiri üzerine bestelediği Atatürk Oratoryosu (1953) Türk oratoryo örneklerinin en bilinenlerindendir. Bu iki oratoryo dışında 19 Mayıs Oratoryosu, Ay’a Güzelleme – 19 Mayıs Oratoryosu , Ata’ya Güzelleme – Zekeriya Çavuşoğlu , 10 Kasim Oratoryo: Uykusuz Geceler , Atatürk – 10 Kasım Oratoryosu (Atatürk Kurtuluş Savaşında) , 24 KASIM (Öğretmenler Günü) oratoryosu da Türk oratoryo örnekleri arasında yer alır.