Libor nedir? Libor nasıl hesaplanır?
Ekonomistlerin ağzından duyabileceğiniz nadide kelimelerden biri libor nedir? Öncelikle Libor’un aslında bir kısaltma olduğunu bilmeniz gerekir. London Interbank Offered Rate yani Londra Bankalararası Faiz Oranı’nın kısaltmasına Libor denir. Kredi oranı yüksek bankalar ki bunlar dünyada sadece 18 tanedir, kısa vadeli borçlanmalar için referans bir faiz oranı kullanır. İşte bu faiz oranına libor denir.
Amerikan Doları üzerinden belirlenen liborun açıklanma saati 11:00’dır ki bu saatte sadece ABD dolarının libor faiz oranı açıklanır. Saatler 11:30’u gösterdiğindeyse diğer 9 farklı para birimi üzerinden faiz oranları açıklanır. ‘İyi de libor bizim için neden önemli’ sorusuna da şu yanıtı vermek mümkün piyasalarda gösterge oranı olarak algılanan libor, uluslararası kredi işlemlerinde en çok baz alınan faiz oranıdır. Sürekli olarak artış göstermesi ise ciddi bir krize işaret edebileceği gibi uluslararası ticarete etkisi de o oranda büyük olur. 1980’li yıllarda Londra’daki ekonomik yükseliş ve kredibilitesi en yüksek bankaların çoğunun burada olması nedeniyle libor işlemlerinin merkezi de ‘güneşin batmadığı ülke’dir.
Dünyada 2012’de libor adına bir skandal da yaşanmıştı. Faiz oranının belirlenmesinde etkin olan bazı bankalar kendi çıkarları için bu oranlar üzerinde oynamalar yapmış bunun sonucunda ise aralarında HSBC, Deuchsche Bank gibi dünyanın en büyük bankaları hakkında soruşturma başlatılmıştı. Soruşturma sonunda ise Barclays, UBS ve RBS bankaları zarara uğrayarak 2.6 milyar dolar cezalandırılmıştı.
Libor nasıl hesaplanır?
Liborun saat 11:00’da ABD doları ile işleme başladığını ardından 9 farklı para birimiyle faiz oranlarının belirlendiğini artık biliyorsunuz. Diğer para birimleri Avustralya Doları, Danimarka Kronu, Euro, İsveç Kronu, İsviçre Frangı, İngiliz Sterlini, Japon Yeni, Kanada Doları ve Yeni Zelanda Doları’dır. Libor nasıl hesaplanır sorusunun yanıtı da aslında bu para birimlerindeki gecelik/yıllık olarak değişen yedi farklı vade baz alınarak yapılır. Çoğunlukla ABD Doları faiz oranı için 3 ay vadeli olarak kullanılan libor her gün 35 farklı şekilde yayınlanır. Libor sadece uluslararası ticareti değil devlet ve özel sektör borçlanmaları, mortgage oranları, swap işlemleri, öğrenci kredileri gibi hayati ekonomik konuları da etkiler.
Türkiye’de libor var mı?
Elbette Türkiye’de libor uygulanmaya başlandı. Başlangıç tarihi 2002 olan TRlibor, Türkiye bazında referans faiz oranlarını belirleyen bir sistemdir. Yani yurt içi ve yurt dışında işlem yapan tüm kullanıcılar TL bazında faiz oranını TRlibor ile görebilmektedir. Türkiye Bankalar Birliği tarafından oluşturulan bu faiz rakamları Türkiye’de saat 11:15’te açıklanıp ertesi gün saat 9:00’da silinir.