İnternette birçok kez aratılan biyolojik bir terim olan Fenotip nedir? Çevresel ve genetik sebeplerin neden olduğu farklı özelliklerin canlının dış biçimindeki görünümüdür.
Fenotip genellikle genler tarafından oluşturulur; fakat bazı durumlarda farklı etkenler, fenotipin genotipe yüzde yüz uyum göstermesini engelleyebilir. Fenotip, zamanla farklılaşabilir. Birden fazla genle kontrol edilen nitelik fenotipleri de farklılık gösterebilir. Genlerin özelliklerine göre farklılık gösteren fenotip gruplarına pleiotropik fenotip denir.
MUTANT FENOTİP NEDİR?
Biyolojik gruplandırmanın ilkel evresinde kullanılan gruplandırmanın sistemi, canlıların biçimleri; üzerine kurulmuştu. Fakat genetik biliminin gelişmesi sebebiyle moleküler açıdan gruplandırmaya geçilmiştir. Ortak fenotipi paylaşan canlılar, her daim evrimsel açıdan ortak soydan gelmeyebilirler. Tek bir noktaya yönelen evrim, fenotiplerin birbiriyle benzeşmesini sağlayabilir. Çağımızın modern genetik biliminde, mutasyonun oluşturduğu mubadele de mutant fenotip olarak da adlandırılır.
Kısaca örnek vermek gerekirse Kıvırcık saçlı, düz saçlı, uzun boylu, kısa boylu olmak gibi.
Yeşil yapraklı bitkiler genetik olarak güneş ışığında yada ışıkta klorofil sentezlemeye uygun bünyededir ve sentez için mevcut tüm genler vardır.
Örneğin, bir süre karanlıkta kaldığında mısırın klorofil sentezlemesi biter ve rengi solar. Fakat yeniden ışık altına konulduğunda tekrar klorofil sentezler. Bu tarz deneyler, karanlığın fenotip üzerindeki etkisinin kalıcı olmadığını kanıtlamaktadır. Öyle ki değişen tek şey bitkinin ortam koşullarına verdiği tepkidir.
DOMİNANT ALEL GENLER NEDİR?
Gen çeşitlerinin, alel genler olarak isimlendirilen birkaç çeşidi vardır. Her kişide aynı çiftte iki ayrı kromozoma bulunduğundan (baba ve annenin kromozomu), kişinin fenotipi her iki alele de bağlıdır. Bir alel güçlü ve diğeri çekinikse, fenotipik baskın karakter hakim alelinki olur. Örnek vermek gerekirse, kistik fibrozdan sorumlu mutasyon geçirmiş alel çekiniktir. Çoğu birey hastalığın “sağlıklı taşıyıcıları” olur. Çünkü baskın normal alelin varlığı hastalık kapmayacağı anlamına gelmektedir.
Öte yandan, mutasyon geçirmiş baskın alele bağlı hastalıklar mevcuttur. Öyle ki, Huntington hastalığı baskın bir otozomal hastalık olarak bilinmektedir. Huntington bir mutant aleli hastalığın fenotipini geliştirmesi için yeterli olur. Her iki alelin beraber hakim olduğu durumlarda ise, kan grupları için A ve B alelleri kodominant olduğundan, bir kişi A ve B alellerini bulunduruyorsa, AB grubundadır.