27 Mayıs 1995 tarihinden bu yana İstanbul’un Galatasaray Meydanı’ndan geçiyorsanız cumartesi anneleri ile mutlaka karşılaşmışsınızdır. Her cumartesi bu meydana toplanarak oturma eylemi düzenleyen kişilerden oluşan topluluk aslında adalet arayan kişilerin sessiz bir çığlığı. Gözaltında kaybolan yakınlarını ve faili meçhul siyasi cinayetlere kurban giden yakınlarının faillerini arayan insanların oluşturduğu cumartesi anneleri nedir, eylemleri ilk olarak ne zaman başlamıştır yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Cumartesi Anneleri Nedir?
Cumartesi annelerinin geçmişi 12 Mart 1995 tarihinde Gazi Mahallesi’nde yaşanan olaylara dayanır. Alevilerin çoğunlukta olduğu bir kahvehanenin önünde önce taksi şöförüne ardından da kahvehanedeki sivillere yönelik kimliği belirsiz kişilerce silahlı provokatif bir saldırı gerçekleştirilir. Ardından şehrin farklı bölgelerinde de benzer olaylar yaşanır ve 22 kişi hayatını kaybeder, yüzlerce kişi yaralanıp tutuklanır. Bu olaylar sonrasında Gazi Mahallesi’nde gözaltına alınan Hasan Ocak adlı kişi ortadan kaybolur ve 55 gün sonra Ocak’ın işkence edilmiş cansız bedeni kimsesizler mezarında bulunur. Ocak’ın cesedine ulaşılmasından sonra hem Ocak hem de kayıp olan diğer kişiler için adalet arayan bir grup insan 27 Mayıs’ta 1995 tarihinde ilk kez Galatasaray meydan önünde oturma eylemi yapar. Grubun ana fikri ve sloganı “Her Cumartesi aynı saatte Galatasaray meydanında sessizce oturalım.” üzerinedir. Grubun oturma eylemlerinde örgüt pankartı ve slogan olmayacak, sadece her hafta gözaltında kaybolan bir kişinin hikayesi anlatılacaktır. Bir süre sonra medya oturma eylemi yapan bu gruba Cumartesi Anneleri adını takar.
Zamanla adı ve amacı duyulan gruba , bir süre sonra yüzlerce kişi katılır ve gruba katılanların sayısı binleri bulur. Ancak 13 Mart 1999 tarihinde Cumartesi Annelerinin oturma eylemleri polis tarafından müdahaleye uğrar ve eylemlere bir süre ara verilir. 31 Ocak 2009’da yeniden bir araya gelerek eylemlerini sürdürmek isteyen Cumartesi Anneleri 23 Temmuz 2016 itibarıyla 591. buluşmalarını gerçekleştirir. Bu buluşmanın önemi ailelerin başlıca taleplerini dike getirerek kayıplar konusunda bir adım atılmış olmasıdır. Bu taleplere uygun olarak kayıpların devlet arşivlerinde kayıtlı akıbetlerinin açıklanması, faillerin yargılanması, Türk Ceza Kanunu’nda zorla kaybetme suçunun insanlığa karşı suç kapsamında zaman aşımına uğramayacak şekilde düzenlenmesi temel alınmıştır. Ayrıca Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Gözaltında Kayıplar Sözleşmesi bu tarihte imzalanmıştır. 2013’te Uluslararası Hrant Dink Ödülü alan Cumartesi Anneleri faili meçhul ve kayıp kişiler adına yürütülen çok sayıda adalet mücadelesine örnek oluşturur. Ancak tüm bunlara rağmen 25 Ağustos 2018 tarihinde gerçekleştirilecek olan 700. haftası İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun talimatı doğrultusunda yasaklanmıştır.