Hiç daha önce yarım kalan aşklarınızı tamamlanmış olanlara göre daha iyi hatırladığını fark ettiniz mi? Psikolojide zeigarnik etkisi olarak geçen bu durum kişilerin tamamlanmamış şeyleri tamamlananlara göre daha kolay hatırladığını ifade eden bir kavram. İlk kez 1900’lerin başında ortaya çıkan zeigarnik etkisi nedir, nasıl ortaya çıkmıştır gibi soruların yanıtlarını yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Zeigarnik Etkisi Ne Demek?
Rus pskiyatr ve psikolog olan Bluma Wufona Zeigarnik tarafından bir gözlem sonucu bulunan bir kavramdır. Kavram Zeigarnik ve arkadaşlarının Berlin Üniversitesi restoranında garsonları gözlemlemesi sonucu ortaya çıkar. Gözleme göre garson siparişi alır ve herhangi bir yere not almaz. Grup o akşam yemeklerini yiyerek restorandan ayrılır. Daha sonra Zeigarnik restorana geri döner ve aynı garsonu bularak ona tüm siparişi aklında nasıl tuttuğunu sorar. Ancak garson ne Zeigarnik ‘i ne da onun grubunun verdiği siparişi hatırlamaktadır. Zeigarnik ‘a sadece o an için verilen siparişi aklında tuttuğunu ancak sipariş tamamlandıktan sonra kafasından tamamen sildiğini belirtir. Bu durumdan etkilenen Zeigarnik konu ile ilgili çalışmalar yaparak kişilerin bitmemiş, sonlanmamış işleri, konuları daha kolay hatırladığını ortaya koyar. Kavrama göre kişilerin zihni tamamlanmamış işlerle daha fazla meşguldür. Ancak iş tamamlanınca zihin işi tamamen aklından siler.
Zeigarnik, Zeigarnik etkisi ile ilgili birçok deney gerçekleştirir. Bunlardan biri boncuk deneyidir. Deneklere birkaç kez belli renkteki boncuklar verilir ve onlardan bu boncukları verilen sıraya göre dizmeleri istenir. Ancak boncuk dizimi sırasında denekler engellenir ve işleri yarım bırakılır. Bir süre sonra deneklere hangi dizimlerin akıllarında kaldığını sorulduğunda denekler kendilerine yarım bıraktırılan boncuk dizimleri cevabını verir.
Zeigarnik Etkisinin Kişisel Faydaları
Zeigarnik etkisi kişisel olarak faydalı bir şekilde değerlendirildiğinde insan yaşamı için avantajlı bir kavram olabilir. Zeigarnik etkisine göre kişilerin yeni bir işe daha rahat geçebilmeleri için yarım kalan işlerini tamamlamaları gereklidir. Zihnin bu konuda yaptığı baskı kişilerin yeni işleri tamamlayamamasına yol açabilir. Bunun bilincinde olmak, kişilerin yarım kalan işlerini tamamlayarak hayatlarına daha kolay ve daha verimli devam etmelerine fayda sağlayacaktır.