Sözlükte dik kafalılık, kafa tutma, direnme gibi anlamları taşıyan ve borçlar hukukunda önemi son derece büyük olan kelime, yani temerrüt nedir? Temerrüt bir kişinin borçlu olduğu edimi hukuka aykırı olarak yerine getirmemesi durumudur. Yani kişi yasa ve sözleşmeye göre yapması gereken şeyi, yerine getirmez ve buna karşı durarak direnme gösterir.
Temerrüt Nasıl Meydana Gelir?
Hukuki Bir kavram olan temerrüt kendi içerisinde alacaklının temerrüdü ve borçlunun temerrüdü olmak üzere ikiye ayrılır. Alacaklının temerrüdü; yapılması gereken ya da verilmesi gereken şeyin usulüne uygun biçimde kendinden istendiği halde, alacaklının yerine getirmeyi reddetmesi halidir. Başka bir türlü ise borçlunun borcunu yerine getirmek için yapması gereken şeyleri yapmaktan kaçınması durumudur. Borçlunun temerrüdü ise muaccel yani süresi olmayan, süresi dolmuş borçların alacaklıları tarafından istenmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemesi durumudur. Temerrüdün meydana geldiği durumlarda meydana gelen zarar ve birikmiş faizlerin ödenmesi gerekli olabilir.
Tamamen hukuk dışı bir durum olan temerrüd çoğunlukla herhangi bir sebebe dayanmaksızın ortaya çıkar. Futures işlemlerinde temerrüt tarafın yükümlülüğünü borsa nezdinde yerine getirememesi durumu iken tamamen bireysel ya da şirketler arası temerrüt örneklerine de rastlamak mümkündür. Örneğin iki şirketin aynı anda temerrüde düşme olasılıkları arasındaki korelasyona temerrüt korelasyonu adı verilir.
Borçlunun borcunu ya da yükümlülüklerini geç de olsa yerine getirmesi ile birlikte temerrüt hali de beraberinde sona erer. Ancak bu duruma rağmen borçlu meydana gelen gecikme sebebi ile temerrüde düşülen tarih ile yükümlülüğün yerine getirildiği tarih arasındaki süreden kaynaklanan faizi ödemek zorundadır. Bu faize geçmiş günler faizi adı verilir. Temerrüt faizi olarak da geçen geçmiş günler faizi oranı borcun türüne göre farklı oranlarda belirlenebildiği gibi genellikle ilgili sözleşmelerde belirtilir.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun son yaptığı değişikliğe göre perakende alacaklar için temerrüt tanımı borçlu yerine işlem bazında uygulanabilecektir. Kredi Riskine Esas Tutarın İçsel Derecelendirmeye Dayalı Yaklaşımlar ile Hesaplanmasına İlişkin Tebliğ’de yapılan bu değişiklikle artık borçlunun herhangi bir borcunun temerrüde düşmesi, bankaya olan tüm borçlarının temerrüde düştüğü anlamına gelmez.