Ülkemizde genellikle Ermeni sorunları ile birlikte gündeme gelerek adından söz ettiren, duyanların merak ederek araştırma ihtiyacı duyduğu kelime, tehcir nedir? Tehcir sözlük anlamı olarak bir topluluğu yaşadığı yerden zorla göç ettirme anlamına gelir. Tehcir ile o bölgede yaşayan halk zorunlu bir göç yaşamak zorunda kalır. Halkın göç etmesine sebep olma, sürme gibi anlamlar taşıyan tehcir sözcüğünün kökeni Arapça hicret kelimesinden gelmektedir.
Tehcirin Tarihi
Tehcir özellikle Müslümanların ve Osmanlı’nın tarihinde ciddi bir yere sahip olan bir kavramdır. Müslümanlar’ın Mekke’den Medine’ye göçleri Müslüman topluluklarda kullanılmakta olan Hicri takvimin başlangıcı olarak kabul edilir. Osmanlı’da ise tehcir kökenini Kur’an-ı Kerim’den alır. Osmanlı Devlet Hukukunda sıkça kullanılan tehcir kelimesi Haşr Suresi’ne dayanır. Tehcir kavramının çağdaş hukuk ve batı hukukunda kavramsal bir karşılığı yoktur ancak Osmanlı hukuk sisteminde bu kavram birebir karşılığı bulunan bir kavramdır. Dünya hukuk literatürüne Osmanlı hukuk sistemi sayesinde giren kavram geniş bir anlama sahiptir. ” Bir kişinin, topluluğun güvenliğini diğerlerine karşı sağlamak üzere bulunduğu ortamdaki olası olumsuzluk ve huzursuzluklardan kurtarmak için devlet eli ve iradesi ile devlet sınırları içerisinde daha uygun ve sorun çıkması olanaksız yerlerine geçici veya kalıcı olarak göç ettirilmesi” anlamını taşıyan tehcir kelimesi sınır içerisinde yer değiştirmeyi, göç etmeyi ifade eder.
Osmanlı tarihinde yapılan ilk ve en büyük tehcir Karamanoğullarından olan Türklere ve Alevi Türkmen boy ve yörüklerine uygulanmıştır. Daha sonra Ermenilere uygulanan tehcire Türkler ve Müslümanların Balkanlar’dan göç ettirilmeleri de örnek gösterilebilir.
Tehcir Kanunu Nedir?
Bir diğer adı Sevk ve İskân Kanunu olan Tehcir kanunu 27 Mayıs 1915’te Osmanlı hükumeti tarafından çıkartılmıştır. Kanunun ortaya çıkma amacı I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı ordusu ile karşı karşıya gelebilecek iç unsurların savaş bölgelerinden uzak yerlere devlet eliyle gönderilmesidir. Bir tür göç kanunu olan tehcir kanunu 1 Haziran 1915 tarihinde Takvim-i Vekâyi’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve doğrudan Ermenileri hedef alarak Ermenilerin yaşadığı şehirlerden başka yerlere sürülmesine yol açmıştır. Bu da Ermeni Kırımı adı verilen ve tarihten bu yana tartışmaları hala devam eden etnik temizliğin önünü açmıştır.