Mitolojinin Gizemli Yapıları: Sfenks Nedir?

blank
sfenks nedir, sfenks ne demek, sfenks türleri

Herkes hayatında mutlaka belgesel izlerken ya da izlediği filmin bir karesinde sfenks ile karşılaşmıştır. Daha çok Yunan ve Antik Mısır kültüründe örneklerinin görüldüğü bu heykel yapılar ihtişamlı ve farklı yapıları ile birçok insanın merak ettiği konular arasında geliyor. Sadece heykel olarak değil, mitolojide geçen yaratık benzetmeleri ile de ün salan sfenks nedir? Tarihteki önemli örnekleri nelerdir? Yazımızın devamında mitolojiye ait sfenksler ile ilgili bilgi alabilirsiniz.

Sfensk Nedir?

Antik Mısır ve Yunan kültüründe önemi büyük olan sfenks, kafası kuş, koç ya da insan, gövdesi ise uzanan bir aslan şeklini alan heykellerdir. İlk sfenks örneğine Antik Mısır’da rastlanmıştır. Mısırca’da orijinal adı kepes ankh ya da “yaşayan heykel” anlamında şeşep (sheshep) ankh olarak geçer. Yunanca’da ise Σφιγξ, Sphinks olarak geçen sfenksler, Yunan mitolojisi için son derece önem taşır. Yunan mitolojisi incelendiğinde sfenks kadın başlı, aslan gövdeli, yılan kuyruklu, kuş gibi kanatlı bir yaratık anlamına gelir.

Mısır Sfenksi

Efsanevi bir antik bir yaratık olan Mısır sfenksinin gövdesi uzanan bir aslandan oluşur. Kafası ise genellikle firavunun kafasının şeklindedir. En ünlü ve en büyük Mısır sfenksi Gize platosunda Nil Nehri’nin batı kıyısında bulunan Büyük Gize Sfenksi’dir. Bu ünlü sfenks doğuya doğru bakar ve pençelerinin tam arasında bir tapınak vardır. Uzunluğu 73 metre, yüksekliği 20 metre yüzünün genişliği 5 metre olan sfenks doğan güneşi ve firavun için yeniden dirilişi temsil eder.  Bir diğer ünlü Mısır sfenksi ise Menfis’in kaymaktaşı sfenksi ve Karnak yakınlarındaki koç kafalı sfenkslerdir.

Antik Yunan Sfenksleri

Yunan mitolojisinde ise sfenks farklı anlamlar taşır. Yıkım, kötü şans, uğursuzluk getirdiğine inanılan bir şeytan olarak tasvir edilen sfenks vazo resimlerinde ve bas kabartmalarında kullanılır. Hesiod’a göre sfenks Çimera ve Ortrus’un kızıdır. Bazı kişilere göre ise yine mitolojik figür olan Typhon ve Echidna’nın kızıdır. Yunan mitolojisinde bulunan Antik Yunan sfenkslerinin bazıları kadın kafası olan kanatlı bir aslan, kuyruğu yılan olan bir kadın ya da kuş kanatlı göğüs ve tırnakları aslan olan bir kadına benzetilir.