Burası Huş’tur tamam yolu yokuştur da tamam peki ama bu kışlanın önündeki ses yani redif nedir? Şiir okuyanlar bilir, kafiye de değil kendileri ancak redif nedir sorusuna özetle şöyle bir yanıt verilebilir:
Mısraların sonunda aynı göreve sahip olan eklerin ya da kelimlerin tekrarlanma işine redif adı verilir. Redifler her zaman mısraların en sonlarında da bulunmazlar. Ancak redif şiirde kahvenin yanında ikram edilen lokum gibi kafiyeyle birlikte yer alır. Yani bir mısrada redif arayan bir kişi mutlaka kafiyeyi bir yol haritası olarak kullanabilir. Bir yerde kafiye varsa redif olmayabilir ancak bir yerde redif varsa kafiye kaçınılmazdır.
Redifler kaça ayrılır?
Mısraların gülü redifler eş görevi olan eklerin ya da kelimelerde olabilir. Bu nedenle aslında iki halde karşımıza çıkarlar. Şiirin duygusal anlamından uzaklaşıp biraz da Türk Dil ve Edebiyatı’nın gramerine bakmak gerekirse redifler ek halindek ve kelime halinde olmak üzere ikiye ayrılır.
Ek halindeki redifler nedir?
Aynı göreve sahip olan eklerin tekrarlanmasıyla oluşan rediflere ek halindeki redifler denir. Bunu tespit edebilecek bir kişinin mutlaka yapım ve çekim ekleri bilgisine de hakim olması gerekmektedir. Bu sorunu çözdüysek devam edelim! Ek halinde olan redifler için genel kural, kelimelerin köklerinde kafiye, eklerinde redif olmasına dikkat etmelisiniz. Bunun en temiz örneklerinden birini yine Yunus Emre vermiştir. Öyle ki Yunus Emre’nin “Yunus’un sözü, Kan ağlar gözü, Doğrudur özü, Aşkın elinden” dizelerindeki “öz”le biten sözcükler ve “ü” ile tamamlanan iyelik durumu önemlidir.
Bazı redifler ise öyle ekle takıyla olmaz. Bazı dizilimlerde redifler kelime halinde bulunur. Zira konumuzun başlığı olan Yemen Türküsü’ne de bir göz atmak gerekirse o kelime halindeki redifleri gözümüze sokan hatta redif redif bir dizilimi olduğunu da şu örnekle anlatabiliriz. Türküde “Kışlanın önünde redif sesi var
Bakın çantasında acep nesi var, Bir çift kundurayla bir de fesi var” söz dizilimi ya da mısralarındaki “var” sözcüğü kelimenin tam anlamıyla kelime halindeki redifin en baba örneklerindendir. Zira bunu yazan nasıl yazmış bilinmez ama “redif sesi” cümlesiyle de net olarak redifi öğreten bir dizilimi olduğunu söylemek mümkün.