Pandas Nedir?
Çocukların karakterleri üzerinde ciddi değişiklikler yaratan, ebeveynlerde ise korku ve endişe uyandıran bir hastalık türü olan pandas nedir? Pandas, pediatrik otoimmün nöropsikiyatrik bir hastalık türüdür. Çoğunlukla ergenlik dönemi öncesi görülen bu rahatsızlıkta çocukta obsesif kompulsif bozukluk belirtileri ya da tikler gözlemlenir. Dünya üzerinde henüz yeni yeni tanımlanan Pandas, ilk kez Swedo ve arkadaşları tarafından 1998 yılında tanımlanmıştır.
Bir kişide pandas rahatsızlığının olup olmadığını anlayabilmek için kişide aşağıda ilettiğimiz hastalık kriterlerinin gözlenmesi gerekmektedir;
- Semptomların 3 yaş ile ergenlik dönemi arasında gözlenmesi
- Obsessif-kompulsif bozukluk
- Tik bozukluğu
- Semptomların aniden alevlenmesi
- Semptom başlangıç ve alevlenme süreçlerinin A grubu beta hemolitik streptokok enfeksiyonu ile ilişkilendirilmesi
- Semptom başlangıç ve alevlenmelerinde nörolojik anormalliklerin bulunması
Pandas birçok toplumda sıkça rastlanan rahatsızlıklardan biridir. Türkiye de genel olarak streptokok enfeksiyonlarının sıkça yaşandığı bir ülke olduğu için rahatsızlığın sıkça görüldüğü toplumların arasında yer alır. Kişinin immün sisteminin ne kadar duyarlı olduğu pandas hastalığının oluşmasında önemli bir etkendir. Bunun dışında genetik faktörler ve immünolojik faktörler hastalığın oluşumu hakkında bilgi verir. Streptokok enfeksiyonunun oluşmasında mevsimlerin de belirgin bir etkisinin olması, bu hastalığın mevsimsel sebeplere dayanmasına da olanak sağlar. Örneğin sonbahar aylarında streptokok enfeksiyonu görülme sıklığı diğer mevsimlere göre daha fazladır. Pandas hastalığı da enfeksiyona bağlı olarak daha sık bu mevsimlerde gözlenir.
Pandas hastalığı olan çocuklarda genel olarak anksiyete, uyku bozuklukları, dikkat problemleri irritabilite, motor aktivite artışı gibi problemler gözlenir. Ayrıca panik bozukluklar, sosyal yaşamda başarısızlık, okul fobisi, yazıda bozulma, intihar eğilimi de gözlenen belirtiler arasındadır. Pandas hastalığına yakalanan çocuklarda uyku anormalikleri, idrar kaçırma sorunu, psikotik bulgular, anoreksiya, görsel uzamsal bozukluklar görülmesinin yanı sıra sık sık el yıkama, aşırı titiz olma, koku ve mikroplardan korkma, rahatsız olma gibi davranış biçimleri de izlenir.
Pandas hastalığının tedavisi sürecinde hastaya penisilin tedavisi uygulanır. Ayrıca hastanın bademcikleri cerrahi yöntemler ile çıkarılır. Bademciklerin alınmasından sonra hastalık genellikle tekrarlanmaz. Yukarıda yer alan belirtilerden bir ya da bir kaçı fark edildiğinde, takıntılı davranışlar ya da tik oluşumu gözlemlendiğinde çocuk vakit kaybetmeden uzman bir hekime götürülmelidir.