Orkoz Nedir?

blank
Orkoz Nedir, orkoz nasıl oluşur, orkozun etkileri

Orkoz Nedir?

Havaların bozması ile birlikte iptal edilen seferlerle adını sıkça duyduğumuz, bir denizcilik terimi olan orkoz nedir? Yıl içinde birkaç kez görülebilen orkoz İstanbul Boğazı ‘nda meydana gelen bir akıntı türüdür. Oldukça sert ve güçlü etkilere sahip olan bu akıntı ters yönde meydana gelir ve boğaz suyu ile boğaz üzerinde gerçekleşen hareketleri geçici bir süre de olsa olumsuz etkiler.

Orkoz Nasıl Oluşur?

İstanbul Boğazı ‘nda rüzgar çoğunlukla kuzeyden güneye doğru hakim olur. Kuzeyden poyraz, güneyden ise lodos hakimdir. Karadeniz – Marmara yönünde meydana gelen üst akıntılar, poyrazın etkili olduğu günlerde rüzgar ile beslenir. Deniz seferlerinin aksamasına, hatta çoğu zaman tamamen durmasına sebep olan bu akıntılarda, seferlerin yapılabilmesi için mutlaka kılavuz kaptanlara ihtiyaç vardır.

Poyrazın tam tersi olacak şekilde güneyden kuzeye doğru oluşan rüzgar hakimiyetlerinde ise yüzey akıntısı değişir ve orkoz meydana gelir. Şiddetli rüzgar Marmara denizinin sularını kuzeye doğru iter. Orkoz meydana geldiği dönemlerde İstanbul Boğazı ‘nın suları, özellikle Marmara girişi, yarım metreye kadar yükselme gösterebilir. Boğazın akım rejimini değiştiren bu deniz olayı, deniz yüzeyinde ters akıntıların, yani orkozun oluşmasına sebep olur. Hızı 6 -7 knota kadar çıkabilen orkoz olayları, yıl içinde birkaç gez gözlenebilir.

Orkozun Etkileri Nelerdir?

Orkoz ciddi ve şiddetli bir akıntı türüdür. Orkoz meydana geldiği dönemlerde şehir hatları vapur seferleri iptal edilebilir. Kuzeyden güneye doğru olan ve kuvvetli rüzgarların meydana getirdiği ters akıntılar İstanbul Boğazı ‘nı bu dönemlerde gemiler için epey zorlu bir rota haline getirir. Orkozun oluştuğu dönemlerde manevra yapmak güçleşir, manevranın güçleşmesi  Boğaz’ın karşı trafik şeridine savrulmaya sebep olabilir. Orkoz ayrıca güçlü akıntının gemileri arkadan itmesi yüzünden hızlarını alamayıp karaya oturmalarına da yol açabilir. İstanbul Boğazı ‘nda meydana gelen kazaların Karadeniz yönünden gelenler yüzünden olmasının en büyük sebebi orkozdur.

Orkozun olumsuz etkilerinden boğazda yaşayan canlılar da etkilenir. Özellikle meydana gelen ani su sıcaklığı değişimleri ve akıntılar, deniz yüzeyine yakın yaşayan canlıların hayatını kaybederek su yüzüne vurmasına sebep olur. Orkoz ayrıca, meydana geldiği dönemlerde boğaz suyunun renginde de değişikliklere yol açar. Boğazın yeşilimtırak su rengi köpüklenmelerden dolayı değişerek ağarmaya başlar.