Günlük hayatımızda yaşadığımız iş stresi ve yan etkenler sebebiyle birçok kez uykusuz kalabiliyoruz, peki Melatonin nedir? Uykuyu nasıl etkiler.
Tıpkı su ve yiyeceklerde olduğu gibi uyku da temel hayati ihtiyaçlarımızdan biridir. Yetersiz uyku depresyon riskini artırır, kalp ve damar sağlığını negatif bir şekilde etkiler, bilinçsel zorluklara ve hafıza kaybı sıkıntılarına yol açar. Kanımızdaki melatonin hormonunun miktarı ışığa maruz kalma yoğunluğumuza göre şekillenir. Melatonin ise uyku döngüsünün ve üreme sürecinin belirleyicisidir.
EPİFİZ BEZİ NEDİR?
Melatonin seviyesindeki iniş ve çıkışlar canlının çevre şartları ile ilgili hayati öneme sahip farkındalığını arttırır. Organlarımıza verilen çalışma ahengi ile ilgili bilgiler de aynı kaynaktan gelir.
Melatonin, beynin iki yarım küresi ortasında yer alan epifiz bezi tarafından salgılanır. Bu küçük bezin bir diğer adı pineal bezdir. Doğal sebeplerle ya da insan müdahalesi ile epifiz bezi çalışmayan canlılarda uyku ve üreme döngüsünde aksaklıklar gözlenir. Misal hamster gibi hayvanlar yumurtalıklarının harekete geçtiği mevsimde ürerler. Aksi takdirde hamsterın üreme mevsimine hazırlanması mümkün olmaz.
MELATONİNİN VÜCUDUMUZA ETKİSİ NEDİR?
Melatonin seviyesindeki yükseliş ışığın sona erdiğini, yani güneşin battığını ve uyku vaktinin geldiğini haber verir. Öte yandan beyin motor aktivitesine yavaşlama emri verir. Bu da yorgunluk hissiyatına yol açar ve vücut dinlenmeye geçerek için ısısını düşürür.
Melatonin yumurtalıkların işlevini minimuma indirir. Bu sayede hayvanların üreme yeteneklerini değiştirebiliriz. Örneğin koyunlar yılda sadece bir kez üredikleri halde melatonin tedavisi ile iki defa yavru vermeleri sağlanmaktadır.
MELATONİN VE UYKU ARASINDAKİ İLİŞKİ NEDİR?
İnsan metabolizmasında gözler vücudumuzun ışığa açılan pencereleri gibidir. Aydınlığın ve karanlığın görüntüleri gözün aynası olan retina tarafından algılanır. Melatonin salgılanmasını mavi ışık engel olur. Mavi ışığın uyku kaçırıcı etkisi sebebiyle ile bilim adamları uyku saatleri yaklaştığında mavi ışığı önleyen, kırmızı ve yeşil ışık dalgalarını geçiren gözlükler kullanmayı önerir.
Öte yandan, bir diğer metot ise uyumadan bir kaç saat önce mavi ışığı bolca yayan cihazlardan mümkün mertebe uzak durmaktır.
MELATONİN İLE TEDAVİ YÖNTEMİ?
Haliyle uyku sorununun temel nedenlerinden biri olduğundan, uyku probleminin tedavisinde melatonin hapları kullanılmaktadır. Fakat bu ilaçları kullanırken dozaja dikkat etmek gerekir. Düşük doz etkisiz, yüksek doz ise hipotermiye sebebiyet verebilir.
Tabi unutmadan hatırlatmakta fayda var; melatonin takviyesi uykusuzluğu önlemede fayda sağlar. Ancak bu yararlar kısa vadelidir.