Kayaç nedir? Kayaç çeşitleri nelerdir?

Kayaç nedir? ‘Koskoca taş nasıl öyle duruyor?’ dedirten mineral ve organik madde zengini katı maddelere kayaç deniyor. Doğa ananın biricikleri kayaçlar çeşitli derinliklerde bulunsa da kökeni aslında dünyanın ısısını barındıran magmadan geliyor. 4 milyar yıldan fazladır dönen dünyada geçen zamanla başkalaşan kayaçların dönüşümüne tanıklık etmek de mümkün. Yani aşınması kolay olan kayaçları bir kamerayla sürekli izlerseniz 1 yıl içinde bile dönüşümüne tanık olabilirsiniz.

Kayaç çeşitleri nelerdir?

Kayaçlar kendi aralarında oluşumlarına göre püskürük kayaçlar, tortul kayaçlar ve metamorfik kayaçlar olmak üzere üçe ayrılırlar. Magmanın bağrından kopup yeryüzüne çıkmış kayaçlara püskürük kayaçlar denir. Magmadan koptuğu günden itibaren soğuyan bu kayaçlar eğer yer kabuğunun içinde soğumaya başladıysa iç püskürük kayaçları adını alır. Mutfak tezgahlarına bir kez daha bakın kendisini orada da görebileceksiniz. Çünkü bu kayaçlara örnek olarak granit, siyenit verilebilir. Magmadan kopan kayaç eğer yer kabuğu tabakaları arasında sıkışıp kalıyor ve burada soğumaya başlıyorsa bu kayaçlara damar kayaçlar denir. Magmadan kopan ve yeryüzünde soğuyan kayaçlara ise dış püskürük kayaçları denir. Bazalt, andezit gibi örnekler bu kayaçlardandır.

Fosilleri de barındırıyor

Dış kuvvetlerin gücü adına oluşan tortul kayaçlar fosil bakımındanda zengindir. Şöyle ki fiziksel ya da kimyasal yollarla bir araya gelmiş olan malzemelerin deniz kenarı gibi manzaralı yerlerde birikmesiyle oluşan tortul kayaçlar içlerinde canlı kalıntısı olan fosilleri de barındırır. Tortul kayaçların oluşumunda eğer kara ve denizlerdeki tortulların çökelmesinin etkisi varsa bunlara fiziksel tortul kayaçlar denir. Eğer deniz, yeraltı suyu yada göl gibi suların içerisinde kimyasal yolla çözünmüş halde bulunan minerallerin katılaşmasıyla oluşmuşlarsa bu kayaçlara kimyasal tortul kayaçlar denir. Kaya tuzu bu kayaçların en güzel nimetlerindendir. Tatlı su tuzlu su gibi yerlerde yaşayan canlıların öldükten sonra kalıntıların birikip taşlaşmasıyla oluşan kayaçlara organik tortul kayaçlar denir. Bunların en güzel örneği ise rengarenk taşlarla birlikte taş kömürü.

Her iki kayacı da barındırır: Metamorfik kayaçlar

Bir başka ismi başkalaşım kayaçlar olan metamorfik kayaçlar tortul ve püskürük kayaçlarının maruz kaldığı basınç, sıcaklık gibi etkenlerle yaşadıkları değişimle oluşur. Öyle ki kuyumculardaki en pahalı parçalardan biri de bu şekilde oluşmuştur: Elmas! Doğa ananın sunduğu görsel zenginlikten ısınmamıza hatta beslenmemize kadar hayatın her alanında olan kayaçları daha yakından inceleme şansınız olursa sakın bu fırsatı kaçırmayın.