Karamanoğlu Mehmet Bey kimdir?

“Şimden gerü hiç gimesne divanda, dergahta, bergahda ve dahi her yerde Türk dilinden özge söz söylemeye” cümlesini söyleyen Karamanoğlu Mehmet Bey’in Türkçe’ye katkısı nedir? Öncelikle ‘Karamanoğlu Mehmet Bey kimdir neden böyle bir cümle etmiştir?’ sorusunu yanıtlayarak başlayalım. Karamanoğlu Mehmet Bey’in tam olarak doğum tarihi bilinmese de kendisi Kerimüttin Karaman Bey öldürüldükten sonra 8 kardeşiyle gizlice yaşamış 21 yaşında Karamanoğulları Beyliği’ni toparlamış ve 1277 yılında beyliğini ilan etmiştir. Dönemin büyük gücü Moğollar’a kafa tutan Memlük Sultanı’na arka çıkan Karamanoğlu Mehmet Bey askeri kumandanlığı elde etmiştir. Ermenek kumandanlığını elinden kaptıran Bedrettin İbrahim, Mehmet Bey’e savaş ilan etmiş Göksu Derbendi’nin bulunduğu yerde beyliğe saldırmıştı. Kumandan Karamanoğlu Mehmet Bey Bedrettin’i bozguna uğratmış ve gücünü bir kez daha kanıtlamıştır. Tabi dönemin güç saldırılara karşı aldığın zaferlerle doğru orantılı olduğundan Mehmet Bey de bu durumda kendini kanıtlayanlardan olmuştur.

Kumandanlığı alıp beyliği adına Selçuklu’ya vergi ödemekten de muhaf olan Karamanoğlu Mehmet Bey, Memlük Sultanı Baybars’ın Moğıllar’ı 1277’de Elbistan’da yenmesi üzerine ne kadar doğru bir safta yer aldığını kanıtlamıştır. Mehmet Bey bu zaferle birlikte Aksaray’a hücum etmiştir. Ancak burada beklediği başarıyı elde edememiştir. Aksaray’ı ilk denemesinde alamasa da daha sonra Kayseri, Sivas, Anakara, Konya, Akşehir, Afyon ve Kütahya’yla birlikte beyliğine Aksaray’ı da bağlamıştır. Konya gibi büyük bir şehri elinde tutması üzerine Moğol baskısı artmış ve bu baskılar 37 gün sonra başarıya ulaşmıştır. Konya, Moğollar’a geri verilmiştir. Karamanoğlu Mehmet Bey, 1277 yılında Karadağ’da Selçuklu Sultanı’na hizmet eden Tatar Hasan Giray Han ve ordularına karşı yenilmiş ve bu savaşta hayatını kaybetmiştir.

Karamanoğlu Mehmet Bey’in Türkçe’ye katkısı nedir?

Türkçe 13’üncü yüzyıldan itibaren devlet yazışmalarında da kullanılmamaya başlayan kökeni çok daha eskilere dayanan bir dildir. Ancak yazışmalardan çıkarılmasıyla birlikte Türkçe neredeyse unutulmaya yüz tutacak bir duruma gelmiştir. Karamanoğlu Mehmet Bey Türkçe’yi kurtaran bir isimdir desek hata yapmış olmayız. Mehmet Bey, 13 Mayıs 1277 yılında yayımladığı bir fermanda yazdığı “Şimden gerü hiç gimesne divanda, dergahta, bergahda ve dahi her yerde Türk dilinden özge söz söylemeye” cümleyle Türkçe kullanımına dikkat çekmiş ve Türkçe’nin korunması için ilk adımı atmıştır. Böylece Türkçe, Arapça ve Farsça’ya karşı ağırlık kazanarak yok olmaktan kurtulmuştur. Karaman oğlu Mehmet Bey’in bu fermanı hala 13 Mayıs’ta Türk Dil Bayramı olarak kutlanmaya devam ediliyor.