Son yılların en yaygın ve en ölümcül hastalıklarından biri hiç şüphesiz ki kanser. Genellikle tek bir organdan ya da vücudun belirli bir noktasından başlayıp yayılan tümörler erken teşhis konulmadığında vücudun tümünü sarabiliyor. Özellikle iyi huylu olmayan kanser hücrelerinin yayılmasında metastaz adı verilen bir yayılma türü oldukça etkin bir faktör. Peki etkileri bu denli zararlı olan metastaz nedir? Metastaz diğer organlara nasıl yayılır?
Metastaz Nedir ve Nasıl Yayılır?
Metastaz, kötü huylu kanser hücrelerinin vücudun farklı bölgelerinde yayılma durumudur. Metastaz ile yayılan kanser hücreleri sadece bulundukları organ ya da dokuya değil, yayıldıkları bölgeye de zarar verir. Kanserli hücreler damarlar üzerinden kan ya da lenf kanalları ile lenf bezlerine sıçrayabilir. Yine benzer şekillerde hücreler dolaşım sistemine veya lenf sistemine bulaşabilir. Hücreler kendiliğinden bulaşıp yayılabileceği gibi dış etkenler vasıtasıyla da diğer doku ve organlara bulaşabilir.
Sağlıklı dokulara kanserli hücreler bulaştığında, bu hücreler çoğalır ve metastaz yolu ile diğer organlara yayılır. Metastazın transcoelemic (kötü huylu hücrelerin vücuttaki diğer bölgelere giriş yapması), lenf bezleri ve kan dolaşımı yolu adı verilen üç farklı yayılma yolu vardır.
Metastaz Belirtileri Nelerdir?
- Tümör kemiğe yayıldığında; ağrı ve kırıklar
- Tümör beyine yayıldığında; baş ağrısı, baş dönmesi ve nöbetler
- Tümör akciğere yayıldığında; nefes darlığı
- Tümör karaciğere yayıldığında; sarılık ve karın şişliği
Metastaz Nasıl Oluşur?
Metastazın oluşum şekli bulunduğu bölgeye ve kanser türüne göre değişkenlik gösterebilir. Örneğin kolon kanseri karaciğere, prostat kanseri ise kemiklere yayılır. Metastazın nasıl ve neden oluştuğu yıllardır tartışma konusu olsa da konu ile ilgili Stephen Paget’in Seed and Soil ( toprak ve tohum ) teorisi ve James Ewing teorisi ağırlık kazanmıştır. Stephen Paget’in Seed and Soil ( toprak ve tohum ) teorisine göre metastaz yalnızca benzer bölgelerde gerçekleşir, uygun olmayan ortamlarda ise tutunamaz ve ölür. James Ewing teorisine göre ise metastaz damarlarda ve lenf bezlerinde meydana gelir ve bu bölgelerden mekanik yollar ile diğer bölge ve organlara yayılır.
Metastaz tedavisi mümkün olan bir kanser türüdür. Kanser tedavi yöntemlerinin seçilebilmesi için tümörlerin hangi organ ya da dokudan kaynaklandığı, tümörün ne ölçüde yayıldığı ve hastanın yaşı ile genel sağlık durumu önemli faktörler arasındadır.