İlkokul öğrencilerinin matematik ve geometri derslerinde sıkça kullandığı, açı çizmeye yarayan alet, gönye nedir? Dilimize Rumca gonia (açı) kelimesinden geçen gönye, dik üçgen şeklinde bir araçtır. Bu araç ilkokul derslerinde kullanıldığı gibi mühendislik ve teknik çizim alanlarında da kullanılan bir araçtır. Gönye iki çizgi veya yüzeyin birbirine göre dik açı (90°) yapmasını sağlar. Ayrıca dik açıları ölçmek için kullanılır.
Gönye Nedir? Gönye Nasıl Kullanılır?
Kesişen iki düzlemin ya da doğrunun ortaya çıkardığı dik açıyı çizmeye ve kontrol etmeye yarayan gönye maden, tahta veya plastikten yapılmış bir araçtır. Kağıt üzerinde bir doğruya dikme, dik açı ve paralel çizmeyi sağlayan gönyenin kenarlarından biri ya da birkaçı cetvel şeklinde ölçeklendirilmiş olabilir. Açılarından biri 45 ya da 60 derece olan dik üçgen biçimindeki aletler genellikle gönye sınıfına girer.
Gönyeler kullanım amaçlarına göre ikizkenar üçgen, 3:4:5 üçgeni gibi farklı boyutlarda olabilir. Öğrencilerin matematik ve geometri derslerinde kullandıkları gönyelerden mimarlar, taşçılar, doğrama işleri yapan dülgerler, teknik ressamlar, desinatörler de yararlanır.
Gönyelerin bir kenarı milimetrik bölüntülü olmalıdır. Ayrıca bu kenar çini mürekkebiyle çizime uygun olmalıdır. Gönyeler 12’cmden 60 cm büyüklüğe kadar değişebilir. Bu büyüklük yapılacak teknik çizimin büyüklüğüne şekline göre değişkenlik gösterir. Gönyeler, T cetveli gövdesi kenarına dik doğrultudaki çizgilerin çizilmesinde, eğik çizgilerin çizilmesinde işe yarayan aletlerdir. Aynı şekilde ki farklı gönyenin tek ve birlikte kullanılması ile farklı paralel çizgiler de elde edilebilir.
Gönyelerin dik köşesi 90 derecedir. Diğer köşeleri ise 45-45 derece ya da 30-60 derece olarak değişir. Bu yüzden 30, 45, 60 ve 90 derecelik açılar gönye ile rahatça ölçülebilir. Gönye ile ilgili kullanılan bazı teknik terimler aşağıdaki gibidir:
- Gönye burun : Uçları 45 derecelik açı ile kesilmiş iki farklı parçanın birleşerek dik açı meydana getirmesidir.
- Gönye silindir : Diklik kontrolünde kullanılır. Yüksek ve dik silindirdir.
- Gönye testeresi : Dar tahta ve çıtaların talep edilen eğimde kesilmesini sağlar.
- Gönye tezgahı : Çerçeve çubuklarının uçlarını gönyeli olarak kesmeyi sağlar.
- Gönyesi gönyesine : tam dikey olarak, tam tamına, tastamam gibi farklı anlamlarda kullanılır.
- Gönyede olmak : Boyutları birbirine dik olmak anlamını taşır.