Yunanca phōnḗ yani ses ve phōnētikós yani işitilen, duyulan kelimelerinden türetilen fonetik kelimesi genel anlamı ile ses bilgisi anlamına gelir. Dilsel seslerin ögelerini araştıran fonetik bilimi sesi araştırırken modern dilbilim, biyoloji, akustik bilimi, sinir bilimi, tıp gibi farklı bilim dallarından destek alır. Fonetiğin ana araştırma konusu herkesin konuştuğu dil, konuşulan dildir. Bu yazımızda fonetik nedir, türleri nelerdir gibi konuların ayrıntılarını bulabilirsiniz.
Fonetik Ne Anlama Gelir?
Fonetik dili farklı açılardan ele alabilir. İşlevsel ses bilgisi, ses bilim fonetiğin araştırma alanları arasında yer alır. Daha çok sözlü ifadelerdeki özellikleri ilgi alanına alan fonetik fen bilimlerinin yöntemlerini kullanır. Fonetiğin amacı görgül dil üretimidir. Ayrıca bu üretimin algılamasının imkan ve sınırlarını araştırmak da fonetiğin ana amaçları arasında yer alır.
Fonetik Çalışma Grupları
Fonetik kendi arasında genel ses bilgisi ve ses bilgisi olmak üzere iki farklı çalışma grubuna ayrılır.
1 . Genel Ses Bilgisi : Genel ses bilgisi konuşulan bir dilin ve ve bu dildeki işaretlerin üretimini, aktarımını ve alınmasını konu edinir. Kendi içerisinde üç alt gruba ayrılır.
- Boğumlama: Dili fizyolojik bakış açısı ile inceler.
- Sesçil Fonetik: Dilin fiziksel yapısı ile ilgilenir.
- İşitsel Fonetik: Ses olaylarının algılanması ve bu algıların beyindeki oluşumu ile uğraşır.
2 . Ses Bilgisi : Ses bilgisi de kendi içerisinde farklı gruplara ayrılır.
- Düzgüsel Sesbilgisi: Seslerin doğru söylenişine göre dildeki ses sisteminin kuralları konu edinir.
- Karşılaştırmalı Sesbilgisi: Sesi art zamanlı ve eş zamanlı olarak inceler.
- Betimsel Sesbilgisi: Dilsel işaretlerin özelliğini, fonetik ve fonolojik istatistik konularını inceler.
- Adli Sesbilgisi: Suç bilimlerinde konuşmacıların ses ve konuşma özelliklerini araştırır.
- Kulak fonetiği: İnsan duyumunun yeteneği ile ilgilenir.
- Fonolojik Sesbilgisi: Ses birimlerinin işlevi, ilişkisi, düzenlenmesi ve yapısı ile uğraşır.
- Araçsal ya da deneysel Sesbilgisi: Tüm dillerdeki seslerin gösterilmesi ve tanımlanması ile ilgilenir.
- Patholoji fonetiği: Dilbilimsel dil, konuşma, ses, nefes alma ve duyma bozukluklarını araştırır.
- Psikolojik Sesbilgisi: Seslerin yayılması, konuşma sürecinin planlanması, sesin algılanması gibi konuları araştırır.
- İletişimsel Sesbilgisi: Ses yapısının düzenlenmesi ana araştırma konusudur.