Ekinoks Nedir?
Coğrafya derslerinin en popüler konularından biri ancak bir çok insanın karıştırdığı ve ezberlemekte zorlandığı ekinoks nedir? Türkçe ‘de gece gündüz eşitliği olarak geçen ekinoks Latince kökenli bir kelimedir. Latince aequi– “eşit” ve –noct “gece” kelimelerinin birleşimi aequinoctium kelimesinden gelen ekinoks yılda sadece iki kez gerçekleşen bir olaydır. İlkbahar aylarında Güney yarım kürede meydana gelen ekinoksa ilkbahar ekinoksu ( ilkbahar ılımı) , sonbahar aylarında Kuzey yarım kürede meydana gelen ekinoksa ise sonbahar ekinoksu ( sonbahar ılımı ) adı verilir.
Ekinoks Nasıl Oluşur?
Dünya hem kendi ekseni hem de Güneşin etrafında dönerken bu dönüş hareketlerine bağlı olarak gece ve gündüz oluşur. Normal şartlarda yıl içinde gece ve gündüz süreleri farklıdır, ancak sadece yılda iki kez gece ve gündüz süreleri eşitlenir. Bu süreler dünyanın her yerinde eşittir. 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine denk gelen bu iki güne ekinoks denir.
Güneş’in Dünya’yı aydınlattığı bölge ile aydınlatmadığı bölge arasında kalan hatta aydınlanma çemberi denir. Ekinoks tüm dünyada, aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği an meydana gelir. Hem Kuzey yarım küre ‘de hem de Güney yarım küre ‘de güneş dünyayı eşit miktarda aydınlatır. 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde güneş ışınları dünyaya dik açı ile gelir. İki farklı kürede farklı isimler ile tanımlanan sonbahar ve ilkbahar ekinokslarının özellikleri de birbirinden farklıdır.
Ekinoksların Özellikleri Nelerdir?
- Ekinoksun olduğu günlerde güneş tam olarak doğudan doğar ve yine tam olarak batıdan batar.
- 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde Güneş ışınları ekvatora tam doksan derecelik bir açı ile gelir. Bu da öğlen saatlerinde gölge boyunun ekvator çizgisi boyunca sıfır olmasına sebep olur.
- Ekinoks tarihlerinde dünyanın her yerinde gece ve gündüz saati eşittir. Her yerde 12 saat gündüz, 12 saat gece yaşanır.
- Kutuplarda ekinoks alacakaranlık bir şekilde yaşanır.
- Ekinoks günleri durgun sularda gelgit olaylarının en sık yaşandığı tarihlerdir.
- Kuzey yarım kürede 21 Mart ekinoksundan sonra gündüz süreleri uzamaya başlar. Ayrıca sıcaklık artış gösterir. Güney yarım kürede ise tam tersine gündüz süreleri kısalır, gece süreleri uzar ve sıcaklıklar düşer.
- 23 Eylül ekinoksunda ise Kuzey yarım kürede gündüz süreleri kısalarak gece süreleri uzamaya ve sıcaklık düşmeye başlar. Güney yarım kürede ise gündüz süreleri uzayarak sıcaklıklarda artış yaşanır.