Edim Nedir?

Borçlar hukukunun temelini oluşturan konulardan biri olan ve borç ilişkileri üzerine davranış biçimlerini inceleyen edim nedir? Edim (prestation), borçlu olan kişinin borcunun konusuna denir. Yani borçlu kişinin alacaklı olan kişiye vermek, yapmak ya da yapmamakla yükümlü olduğu konu ya da şeydir. Edimler maddi ya da ekonomik bir değer taşıyabilir. Alacaklının isteme, borçlunun ise yerine getirmekle yükümlü olduğu konuyu ifade eden edimin borç alanına girebilmesi için hukuka uygun, olanaklı ve saptanabilir olması şarttır.

Edimler kendi aralarında olumlu ve olumsuz edim olmak üzere iki gruba ayrılır. Olumlu edim, borç konusunun yapmak ya da vermekle ilgili olduğu konuları içerir. Olumlu edimde borç konusu borçlunun mal varlığına giren şeyler ile yerine getirilebiliyorsa maddi edimdir. Eğer edim borçlunun beden ve akıl gücü ile yerine getiriliyorsa buna da kişisel edim denir. Kişisel edim bizzat borçlunun kendisi tarafından yerine getirilmelidir, ancak maddi edim üçüncü kişiler tarafından da yerine getirilebilir. Olumsuz edim ise borçlunun borç konusu olan şeyi yapmamak zorunda olduğu durumlarda ortaya çıkar.

Edim Türleri

Edim kendi arasında bazı türlere ayrılır. Bu türlerden bazılarını sizler için derledik.

1 . Bölünebilir Edim : Misli nitelikteki cins borçlar gibi değer kaybı yaşamadan parçalara bölünerek yerine getirilebilecek edimdir. Örnek : Patates, bulgur borcu vb.

2 . Bölünemeyen Edim : Bölündüğünde özellik ya da değer kaybı yaşayan edimdir. Örnek : Bir ressamın X isimli tablosunun teslim borcu.

3 . Ani Edim : Bir kerede yerine getirilen edimdir. Örnek : Mal teslimi

4 . Dönemsel Edim : Bir kerede değil, belirli dönemlerde yerine getirilen edimdir. Örnek : İnşaat işçisine ödenen dönemlik ücret.

5 . Sürekli Edim : Düzenli olarak ödenmesi gereken, zamana bölünmüş edim. Örnek : Kira borcu

Edim bir sözleşme ile tarafların iradesine bağlı olarak saptanabileceği gibi, farklı sebeplerden dolayı oluşan borçlarda yasa ile de saptanabilir. En yaygın edim örneklerinden biri vergidir. Vergi kişilerin yönetime karşı yerine getirmesi gereken bir borçtur. Yönetimler edimlerini kendileri yerine getirebilecekleri gibi farklı kişilere de yaptırabilir.

Kimi zaman borç ilişkileri bir yapma, yapmama ya da verme gibi yükümlülükler altında  önceden belirlenmemiş olabilir. Özen borcu ya da davranış borcu olarak ifade edilen bu borç türü edim yükümünden bağımsız borç kavramı altında değerlendirilir. Edim yükü içermeyen bu borç türünde, borcun ödenmesi ya da yapılıp yapılmaması kişinin kendi kararına bağlı olmakla birlikte, yerine getirilmesinde ifa talebi, ifaya zorlama, temerrüde düşme gibi durumlar söz konusu olamaz.